Γνωρίζεις ή θάβεις τον εαυτό σου;

Εάν ρίχνεις την περίεργη ματιά σου στο blog αυτό εδώ και καιρό, θα έχεις καταλάβει ότι δίνω μεγάλη βαρύτητα στο ζήτημα της προσωπικής αυτο-βελτίωσης. Το άτομο είναι άλλωστε η βάση της οποιασδήποτε συλλογικής επίτευξης και κάθε κίνημα που δεν το λαμβάνει αυτό υπόψιν είναι καταδικασμένο σε εκφυλισμό και κατ'επέκταση καταλήγει να ικανοποιείται με την διακριτική του επιβίωση και με το να διασύρεται σε παραδοσιακές τελετές και επετείους αντίστασης ενάντια στο εκάστοτε κυρίαρχο οικονομικό και πολιτισμικό μοντέλο, το οποίο τελικά έχει μάθει να θρέφει την κυριαρχία του με αυτές τις επετείους / εκτονώσεις.

Εγώ, εσύ και κάθε άτομο που θα συναντήσεις υπό οποιεσδήποτε συνθήκες στη ζωή σου, διαθέτουμε ορισμένες περιγραφές για τον κόσμο, τις οποίες ανά πάσα στιγμή θεωρούμε ως αληθείς και οικουμενικές. Ή τουλάχιστον, έτσι ξεκινήσαμε όλοι. Η ποιότητα των ανθρώπων διαμορφώνεται με βάση τα παρακάτω:

Τι περιγραφές θεωρούμε ως δεδομένες; 

Αυτό είναι κάτι που δεν ελέγχουμε ίσως καθόλου. Οι διάφορες "αλήθειες" άρχισαν να μολύνουν τη συνείδησή μας και τον υποσυνείδητό μας νου πολύ πριν είμαστε σε θέση να αποκτήσουμε τις πρώτες μας μνήμες. Ο άνθρωπος βασίζει την επιβίωσή του σε πολύ μεγάλο βαθμό στην παρατήρηση. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι τα πρώτα ερεθίσματα που λαμβάνουμε, τα οποία προέρχονται αποκλειστικά από την οικογένεια, θέτουν τη βάση πάνω στην οποία θα στηθεί ολόκληρη η κοινωνικοποίησή μας. Ο τρόπος αλληλεπίδρασης μας με τους γονείς και τα αδέλφια καθώς και το είδος της επικοινωνίας που έχουν μεταξύ τους τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, είναι τα δύο βασικά και καθοριστικά μοντέλα που άκριτα υιοθετούμε. 

Για παράδειγμα, εάν η μητέρα είναι υπερπροστατευτική και απόλυτα κτητική απέναντι στο παιδί της, είναι ηλίου φαεινότερον ότι το παιδί θα αποκτήσει σοβαρά προβλήματα κοινωνικοποίησης, τα οποία δεν θα το ακολουθούν μονάχα στα παιδικά / σχολικά χρόνια αλλά και πολύ αργότερα, εάν το παιδί αποτύχει στην αυτοπαρατήρηση και την αυτοκριτική. Ακόμη, εάν το παιδί βιώνει τη σωματική ή ψυχολογική βία εντός της οικογένειας, είναι πολύ πιθανόν να θεωρήσει ότι "έτσι πάει" με όλους τους ανθρώπους. Έτσι θα θεωρεί όλες του τις σχέσεις, ως σχέσεις θύματος - θύτη. Επίσης, εάν οι γονείς δουν στα μάτια του παιδιού τους τον δυνητικό τους εαυτό, θα του βγάλουν όλα τους τα απωθημένα και θα το γεμίσουν με υποχρεώσεις και απαιτήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους πλημμυρίζουν το παιδί με άγχος και το κάνουν να τρώει τα νύχια του μέχρι τα 30. Εάν μάλιστα το παιδί δεν μπορέσει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις αυτές, θα δημιουργήσει ένα άκρως αντιδραστικό μοντέλο αλληλεπίδρασης με αποτέλεσμα μόνο να αντιδρά και όχι να δρα, και συνήθως να αντιδρά με σκοπό τη σύγκρουση και όχι τη λύση. Από την άλλη, εάν οι σχέσεις εντός της οικογένειας είναι κυρίως αρμονικές, με ρήξη του εγωισμού, έτσι και το παιδί θα αρχίσει να λειτουργεί κοινωνικά αντίστοιχα.

Στις συγκεκριμένες περιπτώσεις φωτογραφίζω άτομα τα οποία γνωρίζω, αλλά τα παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι και δεκάδες άλλα. Πιστεύω γίνεται κατανοητό ότι η διαμόρφωση των βάσεων μας γίνεται πέρα από τον έλεγχό μας. 

Η οικογενειακή δομή είναι το πιο κρίσιμο και ισχυρό διαμορφωτήριο χαρακτήρων. Από εκεί και πέρα, ο ρόλος του σχολικού περιβάλλοντος, της παρέας και των ερωτικών σχέσεων καθορίζεται από το κατά πόσο έχει διαμορφωθεί το λεγόμενο "αντιδραστικό μοντέλο αλληλεπίδρασης". Δηλαδή, εάν το μόνο που γνωρίζει το παιδί είναι να αντιδρά, κάποια στιγμή θα αντιδράσει και θα συγκρουστεί με την ίδια την οικογένειά του. Αυτό θα γίνει με την πλήρη υιοθέτηση άλλων "αληθειών" οι οποίες θα προέρχονται αποκλειστικά από το φιλικό και ερωτικό περιβάλλον. Έτσι, αυτοί οι άνθρωποι βρίσκουν ηρεμία και ομόνοια στις κλίκες / φούσκες τους, είτε είναι πολιτικές, αθλητικές, φιλικές, ερωτικές ή οτιδήποτε άλλο. Το επόμενο βήμα είναι ο φανατισμός, καθώς η φούσκα φαντάζει παράδεισος και εκεί ακριβώς αυτοί οι άνθρωποι αναλώνονται πλήρως από τις "αλήθειες" τους. Οι περιγραφές τους τότε για τον κόσμο είναι τόσο ισχυρές με αποτέλεσμα να ζουν τα μισά από αυτά που θα μπορούσαν. Το παιδί ξεντύνεται τα σκουπίδια της οικογένειας, φορώντας τα σκουπίδια της κοινωνίας.

Πόσο σημαντικές θεωρούμε αυτές τις περιγραφές;

Αυτός είναι ακόμη ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που διαμορφώνει την ποιότητα της ζωής μας. Δύο άνθρωποι μπορεί να έχουν την ίδια περιγραφή για ένα συγκεκριμένο θέμα, η αντίδρασή τους όμως σε αυτό μπορεί να είναι τελείως διαφορετική, το ίδιο και η τελική τους ευτυχία. Η έντονη αντίδραση συνεπάγεται μεγάλη δόση ενέργειας προς αυτήν την "αλήθεια", με αποτέλεσμα πάλι να καταστρέφουμε τη δυνητικότητα μας. 

Τελικά, είτε βουτάμε με τα μούτρα μέσα σε μια "αλήθεια", είτε ορμάμε να καταστρέψουμε μιαν άλλη, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Δίνουμε την ενέργειά μας σε κάτι που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει, παρά μόνο στα μυαλά ορισμένων ανθρώπων με υπαρξιακές ανασφάλειες. Στην κυριολεξία δίνουμε σάρκα και οστά στα φαντάσματα άλλων ανθρώπων, σπαταλώντας δική μας ζωτική ενέργεια. Αξίζει όλο αυτό; Σίγουρα όχι.

Προσοχή, δεν περιγράφω ως ιδανική μια κοινωνία αδιάφορων, απολιτικ, άχρωμων, ανούσιων ανθρώπων. Περιγράφω ως ιδανική μια ανθρώπινη ύπαρξη η οποία κρίνει πριν δράσει, κατανοεί πριν αντιδράσει και αυτοπαρατηρείται πριν κρίνει. Είσαι στην κυριολεξία ό,τι έχεις ζήσει και ό,τι έχουν ζήσει εκείνοι που σε διαπαιδαγώγησαν.

Το ζήτημα είναι ότι είναι πολύ λεπτή η γραμμή ανάμεσα στη γνώση του εαυτού και το θάψιμό του. Είναι πολύ σημαντικό να μελετάς και να μαθαίνεις, να γνωρίζεις το διαφορετικό, το νέο ώστε να αποκτήσεις τα μέσα που θα σε κάνουν να δεις την πραγματική σου φύση, να αποδομήσεις ουσιαστικά όλα αυτά που σου έχουν φορτώσει άθελα και μη η οικογένεια, η παράδοση, το σχολειό, ο περίγυρος κλπ. Το ζήτημα δηλαδή είναι να ξεφλουδίσεις το Είναι σου μέχρι να βρεις τον πυρήνα σου, όχι να χτίζεις συνεχώς με νέες πεποιθήσεις, ιδεολογίες και ιδεοληψίες. Οι περισσότεροι άνθρωποι χάνονται μέσα σε αυτή τη θάλασσα γνώσεων και εμπειριών με αποτέλεσμα αντί να μαθαίνουν τον εαυτό τους, στο τέλος να γίνονται κάτι άλλο, κάτι βαρύ, γεμάτο περιγραφές για το πως είναι και πρέπει να είναι ο κόσμος. Που είναι το ακριβώς αντίθετο από το γνώθι σαυτόν.

Όπως και το σώμα μας, έτσι και ο εαυτός μας, το Είναι μας, γεννιέται γυμνό. Το σύστημα, δηλαδή η αλληλεξάρτηση των ανθρώπων, μας ντύνει με τέτοιον τρόπο ώστε να το εξυπηρετούμε καλύτερα. Μερικές φορές, κάποιους ανθρώπους, τους ντύνει τόσο πολύ και με τόσο αταίριαστα ρούχα για τον εαυτό τους, που οι άνθρωποι αυτοί πνίγονται, και χάνονται μια για πάντα, μη μπορώντας πια να δουν μέσα τους, να δουν τον αληθινό τους πυρήνα. Άλλοι πάλι, δεν αντέχουν στη θέα αυτών των αταίριαστων, κακόγουστων ρούχων, και φορούν στη θέση τους άλλα, πιο ταιριαστά. Ξεχνούν όμως, ότι και πάλι δεν βλέπουν τον εαυτό τους και ότι τα νέα τους ρούχα, προέρχονται από τις ίδιες αποθήκες που προέρχονταν και τα παλιά. Τέλος υπάρχουν και εκείνοι, που δεν δίνουν σε τίποτα μεγαλύτερη αξία από την αξία της αγνής τους φύσης, της βίωσης της μοναδικότητάς τους και της προσφοράς αυτής της μοναδικότητας προς όφελος και εξέλιξη του εαυτού τους και των ανθρώπων που τους περιβάλλουν. Θέλουν να είναι γυμνοί. Γιατί απλά, είναι πιο όμορφοι και ελεύθεροι έτσι. 


Εσύ, γνωρίζεις ή θάβεις τον εαυτό σου;